Przewodnik po winach włoskich
Włoskich win nie da się scharakteryzować w jednym, nawet najdłuższym przewodniku, można jednak zdecydowanie ułatwić poruszanie się w ich świecie. Typy, odmiany i pewne cechy specyficzne dla całej tej puli pomogą odkryć najlepsze wina z Włoch. I tu od razu ważna uwaga: nie ma możliwości wskazania jednego najlepszego trunku ani nawet winnicy czy regionu. Warto jednak próbować.
Na początek etykiety
Etykieta, jak etykieta: zawierać będzie nazwę wina oraz oznaczenie szczepu lub szczepów, z których dany trunek został wyprodukowany. W przypadku niektórych kupaży znalezienie informacji o wykorzystanej odmianie winogron może być trudniejsze, ale dziś nawet na winach stołowych coraz częściej się takie informacje umieszcza.
A właśnie: czym są wina stołowe? Vini da tavola to najniższa klasa włoskich win, choć to dość mylące pojęcie. Są to raczej wina podlegające najmniej ścisłej kontroli. Mogą być produkowane z różnych szczepów pochodzących z winnic nieraz w bardzo oddalonych miejscach. Są wśród nich jednak naprawdę dobrej jakości trunki.
Powyżej klasy win stołowych znajduje się IGT. To wina regionalne, które muszą być w przeważającej części wyprodukowane z lokalnych odmian. Jest to klasa win dobrej jakości, które naprawdę warto postawić na stole. Do tych, które cieszą się największą popularnością, należą Verdeca Valle D’itra IGT (białe), Barbera Dell Emilia “Decanta” IGT (czerwone), Primitivo Don Filippo IGT (czerwone) czy Lambrusco Otello 1813 IGT (czerwone).
Sprawdź WINA WŁOSIKE w naszej ofercie.
Klasą jeszcze wyższą jest DOCG. To wina podlegające ścisłej kontroli. Łatwo można je poznać dzięki temu, że na szyjce mają specjalną dodatkową etykietę zawierającą numer atestu. Są to zawsze trunki dobrze zbudowane, bardzo powtarzalne, mające już wyraźne cechy specyficzne.
Najwyższa klasa to DOC (lub DOP – oba te skróty oznaczają dokładnie tę samą grupę). Są to wina, których proces produkcji jest kontrolowany od sadzonek winorośli aż po dystrybucję. W związku z tym ich jakość jest gwarantowana, a smak zawsze taki sam. Do tej grupy należą bardzo popularne Prosecco Spumante Millesimato Extra Dry DOC oraz Prosecco Spumante Extra Dry DOC, ale też mnóstwo świetnych win czerwonych.
Co łączy włoskie wina?
Cechą wspólną praktycznie wszystkich win włoskich – a na pewno wszystkich powyżej win stołowych – jest dobra budowa. To nie oznacza jeszcze, że będą to trunki proste w odbiorze. Dominują tu bowiem wina wytrawne, a więc kwasowe, mineralne, dla niewprawnego podniebienia w pierwszym kontakcie wręcz nieprzyjemne. Warto jednak się do nich przekonać, ponieważ tego typu wina najczęściej nie są tworzone z myślą o degustacji solo, ale jako trunek towarzyszący konkretnym potrawom. W przypadku wytrawnych win czerwonych będą to najczęściej dojrzewające wędliny, twarde sery czy pieczone mięsa, natomiast wina wytrawne białe z Włoch pasują świetnie do ryb czy dań kuchni azjatyckiej.
Włosi, dumni ze swoich winiarskich tradycji, często opisują swoje wina dodatkowymi określeniami widocznymi na etykiecie. Są więc pojęcia opisujące poziom słodyczy (pomocne może być na przykład abboccato oznaczające poziom między winem półwytrawnym a półsłodkim) czy kolor.
Szczepy charakterystyczne dla win włoskich
Można by pokusić się o stworzenie listy odmian winogron, które są charakterystyczne dla włoskich winnic, ale byłoby to przedsięwzięcie karkołomne i dość kontrowersyjne, ponieważ Włosi chętnie przygotowują wina z odmian rdzennie francuskich. Uprawia się oczywiście odmiany lokalne, ale dominują winogrona kosmopolityczne.
W przypadku włoskich win kluczowe jest, żeby zrozumieć, że tutaj o wyniku nie zawsze przesądza dobór szczepu. Kontrole – w przypadku DOC i DOCG – mogą obejmować nawet genetyczne pochodzenie konkretnych sadzonek, charakter gleb i tak dalej. Włosi po prostu niemal do przesady rozbudowali system nadzoru nad jakością, który nie spoczywa wyłącznie w rękach winogrodników i winiarzy, ale zewnętrznych organów kontrolnych.
To prowadzi do ważnej cechy wspólnej win włoskich – nawet trunki wyprodukowane w tym samym regionie z takich samych winogron mogą się wyczuwalnie różnić. Niekiedy proces winifikacji jest także ściśle uregulowany, ale zwykle poszczególne winnice mają na tyle dużą swobodę, że są w stanie wyprodukować trunki niepowtarzalne. Oczywiście inną sprawą pozostaje kwestia treningu podniebienia, jaki trzeba odbyć, żeby wychwycić te niuanse, jednak w przypadku win włoskich zdecydowanie nie można posuwać się do uogólnień – jeśli jedno Pinot Noir nie było smaczne, to nie znaczy, że żadne inne już nie będzie.
Jakich win włoskich szukać w sklepie?
Tutaj trudno o jednoznaczną odpowiedź. My ze swojej strony zawsze dodajemy w opisach informację o dopasowaniu do konkretnych dań lub okazji, natomiast trzeba pamiętać, że wina zmieniają się również w butelce. Większość osób tych różnic nie wyczuje, jednak pewne indywidualne preferencje będą zdecydowanie wpływały na decyzje zakupowe.
Na pewno warto poszukać oryginalnych win IGT i DOCG. Klasa DOC, choć znakomita i na pewno warto się jej przyjrzeć, to już zwykle trunki trudniejsze w odbiorze. Jeśli klasa nie jest oznaczona, można przyjąć, że to wina stołowe – od nich też nie warto uciekać. Świetnie smakują, ale mają też zastosowania kulinarne. Jeśli to Twój pierwszy poważny kontakt z włoskimi winami, warto zacząć od przejrzenia najpopularniejszych propozycji. Znajomość regionów winiarskich i ich charakterystyki może być przydatna na późniejszym etapie, żeby wybierać wina według bardziej szczegółowych kryteriów, ale na początku warto wyrobić sobie ogólny pogląd.